1. گاز NEPA12-CO2

دی اکسید کربن گازی است غیرقابل احتراق ، بی بو ، غیر سمی و سنگین تر از هوا که دارای چگالی 5/1 بوده و هادی الکتریسیته نیست . مکانیسم عمل آن هنگام حریق به سه صورت است : اول خفه کردن آتش با تشکیل یک لایه سنگین مقاوم در مقابل عبور هوا ، دوم رقیق کردن اکسیژن هوا در اطراف محوطه حریق و سوم سرد کردن آتش .

یکی از خصوصیات مهم گاز co2 این است که باعث خسارت به تجهیزات موجود در محیط حریق نمیشود . لذا در مواردی که مواد با ارزش دچار حریق می شوند مناسب تر از خاموش کننده های دیگر است . co2 برای حریق های الکتریکی و الکترونیکی بسیار مناسب است زیرا بدلیل عدم هدایت جریان برق و عدم مواد باقیمانده باعث اتصالی یا خرابی نمی گردد . در استاندارد NFPA12 توضیحات به شرح ذیل در مورد سیستم اطفاء خودکار گاز CO2 ارائه گردیده است .

مزایای استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز CO2

  1. برای محل هایی که پرسنل وجود دارند می تواند در ساعات کاری به صورت دستی و در ساعات تعطیل که پرسنل حضور ندارند به صورت اتوماتیک عمل نماید .
  2. دارای قدرت اطفاء حریق بالا
  3. عایق الکتریسیته می باشد
  4. پس از اطفاء حریق بر روی اشیاء و دستگاهای حساس برقی و الکترونیکی اپر سویی بجای نمی گذارد .
  5. روی انواع حریقهای کلاسهای A,B,C اثر داشته و عمل می نماید .
  6. دارای قابلیت نفوذ فراوان بوده و براحتی در تمامی منفذها و زاوایای دستگاهای نفوذ میکند .
  7. بدلیل گازی بودن ، پس از اتمام عملیات اطفاء تبخیر شده و اثری روی محیط باقی نخواهد گذاشت .

معایب استفاده از سیستم اطفاء حریق CO2

  1. بدلیل افزایش نسبت CO2 به اکسبژن باعث تقلیل درصد اکسیژن هوا گردد .
  2. در صورت پاشش به محیط حتما نیاز به تخلیه دارد .
  3. در محل هایی که امکان خروج آسان برای افراد وجود ندارد استفاده خودکار توصیه نمی گردد .

 

  1. گاز NEPA2001 – FM200  

با توجه به آسیب رسانی گاز هالون به لایه ازون و از طرفی تعهد ایران در قراردادهای بین المللی در عدم استفاده از این گاز ، نزدیکترین جایگزین از نظر خواص فیزیکی و شیمیایی و کاربری طبق استاندارد NFPA2001 ، گاز FM200 می باشد و با توجه به گسترش روز افزون بکارگیری آن درجهان و ایران ، این گاز به عنوان ماده خاموش کننده اطفاء انتخاب شده است .

درصد غلظت گاز برای فضا های مختلف حداقل 5% می باشد که در عمل طبق استانداردهای VDS و غیره بین 7/5 تا 8 درصد با توجه یه ضریب امنیتی لازم می گردد .

مزایای استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز FM200

  1. دارای قدرت اطفاء حریق بالا است .
  2. سمی نبوده و به هنگام تخلیه هیچ اثر نامطلوبی  بر افراد مستقر در فضا و تجهیزات اداری بجای نمی گذارد .
  3. هادی الکتریسیته نیز نمی باشد .
  4. پس از اطفاء حریق بر روی اشیاء و دستگاهای برقی و الکترونیکی اپر خورندگی بجای نمی گذارد .
  5. روی انواح حریق های کلاسهای A,B,C,D,K اثر داشته و عمل می نماید .
  6. دارای قابلیت نفوذ فراوان بوده و براحتی در تمامی منفذ ها و زوایای دستگاها نفوذ میکند .
  7. بدلیل گازی بودن ، پس از اتمام عملیات اطفاء اثری روی محیط باقی نخواهد گذاشت .
  8. ترکیبات شیمیایی آن طوری است که اسید کلریدریک حاصل از سوخت مواد PVC را به حداقل می رساند .
  9. طبق استاندارد NFPA عامل اطفاء پاک ( CLEAN AGENT ) می باشد .

معایب استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز FM200

  1. وابستگی آن به واردات از خارج
  2. بدلیل قیمت بالا و وارداتی بودن گاز فوق ، تست عملکرد سیستم پس از نصب منطقی نمی باشد .

 

  1. خاموش کننده آیروسل –NFPA 2010

در استاندارد NFPA قسمت 2010 به طور مشروح درباره خاموش کننده ایروسل و معایب و محاسن آن پرداخته شده است .

طبق بند 3.3.2 NFPA2010 AEROSOL  خاموش کننده آیروسل 2 نوع می باشد .

  1. متراکم- CONDENSED
  2. پراکنده – DISPERSED

هر دو نوع خاموش کننده دارای ذرات کوچکتر از 10 میکرون می باشند، با این تفاوت که در نوع پراکنده ذرات با گاز ( GAS HALOCARBON OR AN INERT ) تحت فشار قرار دارند .

 

3.3.2 AEROSOL

3.3.2.1 CONDENSED AEROSOL . AN EXTINGUISHING MEDIUM CONSISTING OF FINELY DIVIDED SOLID PARTICLES , GENERALLY LESS THAN 10 MICRONS IN DIAMETER , AND GASEOUS MATTER , GENERATED BY A COMBUSTION PROCESS OF A SOLID AEROSOL – FORMING COMPOUND .

3.3.2.2 DISPERSE AEROSOL  

AN EXTINGUISHING MEDIUM CONSISTING OF FINE PARTICLES OF CHEMICALS , GENERALLY LESS THAN 10 MICRONS IN DIAMETER , AND GASEOUS MATTER , ALREADY RESIDENT INSIDE A PERSSURIZED AGENT STORAGE CONTAINER , SUSPENDED IN A HALOCARBON OR AN INERT GAS .

بند استاندارد NFPA2010 در مورد کلاس بندی خاموش کننده :

خاموش کننده آیروسل قادر به اطفاء کلاس های حریق A ( به غیر از مواد عمقی سوز ) ، B ( به غیر از محل هایی که حاوی بخارات و ذرات قابل اشتعال در هواست ) ، C ( در موارد محدود و فقط در صورت تست ) و K می باشد .

 

7.4.2.1 CLASS B FUELS . THE EXTINGUISHING APPLICATION DENSTY FOR CLASS B FUELS SHALL BE DETERMINED BY TEST AS PART OF A LISTING PROGRAM .

CLASS A FUELS . THE EXTINGUISHING APPLICATION DENSTY FOR CLASS A FUELS SHALL BE DETERMINED BY TEST AS PART OF A LISTING PROGRAM .

مطابق استاندارد استفاده از آیروسل در موارد زیر توصیه نمی شود :

  • مواد کلاس A که حریق در آنها به صورت عمقی اتفاق می افتد .
  • مواد شیمیایی که قادر به آزاد سازی اکسیژن در هنگام حریق هستند مانند سلولوزنیترات
  • مخلوط ها و یا ترکیبات شیمیایی حاوی مواد اکسید کننده مانند کلرات سدیم ، نیترات سدیم
  • فلزات فعال ( سدیم ، پتاسیم ، لیتیم ، آلومینیوم ، منیزیم ، تیتانیوم و زیر کونیوم ) ، هیدروکسید ها فعال یا آمید های فلزی که بعضی از آنها به شدت با عامل اطفاء واکنش می دهند .
  • عوامل اکسید کننده مثل اکسید نیتروژن و فلوئور
  • مواد اتش زا مانند فسفر سفید یا ترکیبات ارگانیک فلزی مانند :

CH3,MGJ,CH3MGCL,LIH3,(C2H5)AL.....ALH3

  • کلیه تجهیزات الکترونیکی که به گرد و غبار حساس هستند .
  • مکان هایی که ذرات یا بخارات قابل اشتعال وجود دارد .
 

4.2.2 AEROSOL FIRE EXTINGUISHING AGENTS SHALL NOT BE USED ON FIRES INVOLVING THE FOLLOWING MATERIALS UNLESS THEY HAVE BEEN TESTED TO THE SATISFACTION OF THE AUTHORITY HAVING JURISDICTION :

  1. DEEP SEATED FIRES IN CLASS A MATERIALS
  2. CERTAIN CHMICALS OR MIXTURES OF CHMICALS SUCH AS CELLULOSE NITRATE AND GUNPOWEDER , THAT ARE CAPABLE OF RAPID OXIDATION IN THE ABSENCE OF AIR
  3. REACTIVE METALS SUCH AS LITHIUM , SODIUM , POTASSIUM , MAGNESIOM , TITANIUM , ZIRCONIUM , URANIUM , AND PLUTONIUM
  4. METAL HYDRIDES
  5. CHEMICALS CAPABLE OF UNDERGOING AUTO THERMAL DECOMPISITION , SUCH AS CERTAIN ORGANIC PEROXIDES & HYDRAZINE .

4.2.3 CONDENSED AEROSOL GENERATORS SHALL NOT BE USED TO PROTECT CLASSIFIED HAZARDS OR SIMILAR SPACES CONTAINING FLAMMABLE LIQUIDS OR DUSTS THAT CAN BE PRESENT IN EXPLOSIVE AIR-FUEL MIXTURES UNLESS THE GENERATORS ARE SPECIFICALLY LISTED FOR USE IN THOSE ENVIRONMENTS

 

بند استاندارد NFPA 2010 در مورد محدودیت حضور افراد در محل تخلیه آیروسل

  • پرسنل نباید در زمان تخیله و یا پس از تخلیه خاموش کننده در محل حضور یابند .
  • در صورت لزوم ورود نفرات به تخلیه آیروسل حتماباید از افراد آموزش دیده به همراه تجهیزات حفاظتی نظیر کپسول هوا ، ماسک و ... استفاده گردد .
 

5.2.7 SAFETY REQUIREMENTS.

5.2.7.1 PERSONNEL SHALL NOT ENTER A PROTECTED SPACE DURING OR AFTER  AGENT DISCHARGE .

5.2.7.2 SAFEGUARDS SHALL BE PROVIDED TO ENSURE PROMOPT EVACUATION OF AND PREVENT ENTRY INTO POST SYSTEM DISCHARGE ATMOSPHERES AND ALSO TO PROVIDE MEANS FOR PROMPT RESCUE OF ANY TRAPPED PERSONNEL.

 

مزایای آیروسل

  1. کم حجم می باشد
  2. نصب آن آسان است
  3. تحت فشار نمی باشد
  4. نگهداری آن آسان است

معایب آیروسل

  1. یکبار مصرف است و بعد از تخلیه باید سیستم جدید خریداری شود چون این سیستم قابل شارژمجدد نمی باشد .
  2. طول عمر ان محدود می باشد و پس از انقضاء باید سیستم جدید خریداری شود
  3. امکان فعال سازی به صورت دستی در زمان خرابی مرکز کنترل وجود ندارد
  4. به دلیل ایجاد چسبندگی و تغییر رنگ کاغذ پس از تخلیه استفاده از اب برای بایگانی های اسناد و آرشیو ها توصیه نمی گردد .
  5. به دلیل تولید پس ماند پس از تخلیه استفاده از آن برای کلیه تجهیزاتی که به گرد و غبار حساس می باشند مانند تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی توصیه نمی گردد .
  6. برای افراد مضر بوده و در مکان هایی که افراد حضور دارند توصیه نمی گردد .
  7. استفاده از آن برای کلاسهای حریق A,B,C شامل محدودیت هایی می شود .
  8. این خاموش کننده در هنگام فعالیت ذرات ریزی مانند دود غلیظ با حجم بسیار بالا می کند که در مسیر های عمودی و افقی حرکت نموده و وارد مناطق دیگر شده و باعث ترس و وحشت افراد می گردد ، لذا استفاده از آن در محیط های مسکونی ، اداری ، وسائل حمل و نقل عمومی توصیه نمی گردد .
  9. هنگام تخلیه حالت غبار ایجاد کرده و قدرت دید را کاهش می دهد و در خروج آسان افراد خلل ایجاد می کند .
  10. جهت اطفاء حریق مواد منفجره مانند باروت ،  TNT و ..... مناسب نمی باشد .
  11. جهت اطفاء حریق مایعات قابل اشتعال در حجم بالا مناسب نیست .
  12. جهت اطفاء حریق های عمقی مناسب نیست . زیرا قابلیت نفوذ آیروسل به کل مواد اندک است .
  13. در اغلب موارد قبل از نصب باید مورد تست قرار گیرد و پس اطمینان از عملکرد مناسب اقدام به نصب گردد .
  14. به دلیل ایجاد حرارات بالا و شعله در زمان تخلیه برای مناطق پر خطر (HAZARD) استفاده نمی گردد .
  15. به دلیل تولید حرارت بالا باید در فاصله ی ایمن از تجهیزات نصب گردد .
  16. قدرت خنک کنندگی پایینی دارد . ( یکی از مهمترین مکانیسم ها در اطفاء حریق خنک سازی می باشد )

 

  1. گاز آرگونایت  NFPA 2001 ( IG )

گاز آرگونایت جهت حفاظت از تجهیزات و ماشین آلات ثابت بسیار مناسب می باشد خصوصا در مکانهایی بسیار خطرناک که در آنها آتش سوزی می تواند نتایج ویران کننده و خسارت مالی و جانی داشته باشد . که استفاده از این سیستم ها بسیار مناسب است . این سیستم به نحوی طراحی شده که به راحتی نواحی مورد نظر را زیر پوشش حفاظتی قرار می دهد و آتش سوزی در هر منطقه ای که ایجاد شود بلادرنگ  مهار شده و آن را خاموش می نماید .

سیستم آرگونایت از یک یا چندید کپسول که به وسیله یک مانیفولد معمولا به هم متصل اند تشکیل شده می شود ، این سیستم ممکن است به صورت دستی و یا به صورت اتوماتیک به کار گرفته شود ، پس از فعال شدن سیستم ، گاز به درون لوله کشی تعبیه شده وارد گردیده و از طریق نازل ها که ابعاد آنها به وسیله نرم افزار محاسبه شده است ، به درون محوطه محافظت شده منتشر می شود .

گاز آرگونایت که دارای خواص خاموش کنندگی می باشد یه طور سریع وموثر عمل کرده و آتش را هاموش می نماید .

اگر درون یک ساختمان بیش از یک ناحیه جهت حفاظت از آتش سوزی پیش بینی شده باشد در این صورت سیستم اطفاء حریق آرگونایت بر اساس بزرگترین فضا در نظر گرفته می شود ، مشروط بر اینکه به طور همزمان احتمال وقوع بیش از یک حریق در محدوده حفاظتی کار این سیستم نباشد ، با توجه به این موارد  می توان با این روش قیمت تمام شده این سیستم حفاظتی را به طور قابل ملاحظه ای کاهش داد .

موارد استفاده از این سیستم

  • خدمات کامپیوتری
  • تجهیزات مخابراتی
  • بایگانی
  • مراکز کنترل

مزایای استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز آرگونایت :

  1. واکنش سریع و موثر در برار خطر آتش سوزی
  2. بدون اثر منفی بر لایه ازن و اثر گلخانه ای (ZERO ODP , ZERO GWP )
  3. در محل آتش سوزی هیچ آسیب یا اثری بر روی تجهیزات مورد حفاظت نمی گذارد .
  4. هادی الکتریسیته نمی باشد .
  5. خطری برای مکانی که در آن قرار گرفته ندارد
  6. در کمترین زمان بعد از خاموش شدن به حالت اولیه باز می گردد
  7. طراحی دقیق با حداکثر کارایی

معایب استفاده از سیستم اطفاء گاز آرگونایت :

  1. نسبت به دیگر سیستم ها اطفاء حریق فضای بیشتری را اشغال می نماید .
  2. نظر به عملکرد سیستم در فشار بالا ، هزینه تجهیزات ، تعمیرات و نگهداری آنها بسیار گران است .

جدول مقایسه گازهای خاموش کننده